Qərbi Kaspi Universiteti

p-ISSN 2789-4606

Elmi Xəbərlər № 4, 2021

e-ISSN 2789-4614

D İ L Ç İ L İ K

Heydər İzzət oğlu QULİYEV

Azərbaycan Dillər Universiteti

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

E-mail: heyderguliyev@mail.ru

KATEQORİZASİYA MENTAL ƏMƏLİYYAT KİMİ

Xülasə: Məqalədə koqnitiv dilçilikdə kateqorizasiya insanın semantik-koqnitiv fəaliyyəti,

proses kimi nəzərdən keçirilir. Dilçilik üçün kateqorizasiya əsasdır. Kateqorizasiya koqnitiv

yanaşmanın ən vacib anlayışlarından biri hesab olunur. Kateqorizasiya dünyanı kateqoriyalara

ayırma prosesidir və ümumiyyətlə bu kateqoriyaların zehni təsvirlərini təmin edən

konseptlərin qurulmasını əhatə edir. Əvvəllər kateqorizasiyaya ənənəvi yanaşma mövcud idi.

Aristoteldən bəri kateqoriyalar, problem kəsb etməyən, aydın, empirik tədqiqatlara

əsaslanmayan, aprior mülahizələr nəticəsində filosofların mövqeyinə uyğun formalaşan,

ümumi əlamətlərə malik olanlardan təşkil olunmuş hesab edilirdi. Klassik nəzəriyyə

tərəfdarları obyektivist yanaşmaya əsaslanırdılar. Koqnitiv fəaliyyət nəticəsində insan, prototip

əsasında kateqoriyalar müəyyənləşdirir.

Açar sözlər: koqnitiv dilçilik, kateqorizasiya, prototip, əsas, periferiya.

UOT: 81-13

DOI: doi.org/10.54414/uysr6744

Giriş

Əvvəllər kateqorizasiyaya ənənəvi ya-

naşma mövcud idi. Aristoteldən bəri

kateqoriyalar, problem kəsb etməyən, ay-

dın, empirik tədqiqatlara əsaslanmayan,

aprior mülahizələr nəticəsində filosofların

mövqeyinə uyğun formalaşan, ümumi əla-

mətlərə malik olanlardan təşkil olunmuş

hesab edilirdi. Klassik nəzəriyyə tərəfdar-

ları obyektivist yanaşmaya əsaslanırdılar.

Lakin sonralar kateqorizasiya koqnitiv

psixologiyada əsas məsələlərdən birinə çev-

rildi, Eleanora Roş, Lüdviq Vitqenşteyndən

təsirlənərək kateqoriyalarla bağlı yeni

yanaşma irəli sürdü və bu yanaşmanı pro-

totiplər nəzəriyyəsi (the theory of prototypes)

və əsas-səviyyə kateqoriyaları (basic-level

categories) adlandırdı. O, əvvəlcə rəng

kateqorizasiyasını tədqiq etdi və rəng kate-

qoriyalarının fokus (focal - daha sonra pro-

totip adlandırdı) rəngi ətrafında qurulması

fikrini irəli sürdü. Rəng nümunələrini fokus

qırmızıya (focal red) bənzədikləri dərəcədə

“qırmızı” adlandırdı, bəzi nümunələr

digərlərindən daha yaxşı “qırmızı” nümu-

nələridir. E.Roş “qırmızı” kateqoriyasına

“sahib olmaq” üçün yaxşı qırmızının nədən

ibarət olduğunu araşdırırdı. Kateqoriya

üzvlüyü yalnız narıncı, bənövşəyi və ya

çəhrayı kimi qonşu kateqoriyaların möv-

cudluğu ilə məhdudlaşır. Kateqoriya sər-

hədləri qeyri-səlisdir. Burada məsafənin

böyük önəmi var. Məsafə azaldıqca və ya

çoxaldıqca nümunənin kateqoriya üzvlüyü

üçün yaxşı yaxud pis olduğu aydınlaşır.

Mərkəzilik və periferiklik də məsafə

yanaşmasından törəmişdir. O, insanın

H. İ. QULİYEV

KATEQORİZASİYA MENTAL ƏMƏLİYYAT KİMİ

perseptual sistemi vasitəsilə müəyyənləşən

rəng və forma kimi perseptual (duyğu) kate-

qoriyalarını, quş və oyuncaq kimi semantik

kateqoriyalardan fərqləndirdi və rəng kate-

qoriyasının prototiplərini “təbii kateqori-

yalar” adlandırdı. Onun bu tədqiqatları

kateqoriyaların “daxili strukturunu” açma-

ğa şərait yaratdı.

B.Bеrlin və P.Kеy “Basic Color Terms:

Their Universality and Evolution” adlı

əsərlərində qеyd еdirlər ki, hər hansı bir

rəng bildirmənin istinad еtdiyi rəng sər-

hədlərinin qеyri-dəqiqliyinə baхmayaraq,

dil daşıyıcıları bütün rənglər üçün hansı

nöqtənin “fokal” (əsas) olduğu barədə

yеkdil fikirdədir. Bütün dillər üçün

aşagıdakı 7 prinsipi əsas götürmək olar:

1. Bütün dillərdə ağ və qara rəng

bildirən sözlər vardır;

2. Əgər dildə 3 rəng bildirən söz varsa, o

zaman həmin dildə qırmızı rəng bildirən

söz var;

3. Əgər dildə 4 rəng bildirən söz varsa, o

zaman həmin dildə ya yaşıl, ya da sarı rəng

bildirən söz vardır (ikisindən biri olmamaq

şərti ilə);

4. Əgər dildə 5 rəng bildirən söz varsa, o

zaman həmin dildə həm yaşıl həm də sarı

rəng bildirən söz vardır;

5. Əgər dildə 6 rəng bildirən söz varsa o

zaman həmin dildə göy rəng bildirən söz

vardır;

6. Əgər dildə 7 rəng bildirən söz varsa, o

zaman həmin dildə qəhvəyi rəng bildirən

söz vardır;

7. Əgər dildə 8 və ya artıq rəng bildirən

söz varsa o zaman həmin dildə bənövşəyi,

çəhrayı, narıncı və boz rəng bildirən sözlər

var (1, s. 67-68).

B.Bеrlin və P.Kеyin əsas rəng termini

üçün irəli sürdüyü dörd meyarı nəzərdən

keçirək: (i) formanın sabitliyi və nisbi

sadəliyi; (ii) bütün əsas şərtlər semantik

statusa ekvivalent olmalıdır; (iii) geniş

tətbiq olunmalıdır; və (iv) psixoloji cəhət-

dən səciyyəvi olmaq:

(i) Əsas rəng termini 'monoleksemik' dir

yəni yalnız bir qeyri-mürəkkəb leksemdən

ibarətdir (əsas mavi ilə qeyri-əsas limon rəngi

və ya pas rəngi). Monomorfemik və ya

infleksion, lakin derivasion olmayan rəng

təyin edən kökdən ibarət olma meyli var

(Kiswahili dilində əsas mw-eupe, ny-eupe, ch-

eupe, vy-eupe, və s. ‘prefiks-ağ sinfi’, lakin

İngilis dilində əsas olmayan blu-ish). Tipik

olaraq, bir dildə əsas rəng terminləri ardıcıl

morfoloji quruluşa sahib olacaq, məsələn,

İngilis dili əsas rəng terminləri hamısı

monomorfikdir; onlar Amerindian dili Nez

Perce-də daha çox təkrarlanır, məsələn,

xayxayx “qara”, ?ilp’ilp “qırmızı”, magsmags

“sarı”, ku-sku-s “mavi”;

(ii) Əsas rəng terminlərinin hamısı

ekvivalent semantik statusa malikdir, çünki

heç bir əsas rəng termini başqa birinə

semantik olaraq daxil edilmir, məs. mavi və

qırmızı əsasdır, lakin crimson (tünd-qırmızı)

və scarlet (tünd-qırmızı) (hər ikisi qırmızı

rəngin növləridir) əsas deyil;

(iii) Əsas rəng termini yalnız məhdud

obyektlər sinfi üçün tətbiq edilməməlidir,

məsələn, qeyri-əsas auburn (şabalıdı-qırmı-

zımtıl, sarışın) yalnız saç rəngini bildirmək

üçün istifadə olunur, halbuki əsas brown

(qəhvəyi) rəng isə hər şeyə tətbiq oluna bilər;

(iv) Əsas rəng termini işarələr olmadan

çıxarılan rənglər siyahısının əvvəlinə yaxın

olmalıdır; məs. İngilis dilinin on bir əsas

rəng termini (Battig & Montague 1969: 10

(Battig, William F. & William E. Montague.

1969. Category norms for verbal items in 56

categories. Journal of Experimental Psycho-

logy Monograph 80.) 1-10 və 12 olaraq

sıralanır. Bu tip psixoloji səciyyəvilik, idi-

olektlərdə sabit olmalıdır. Əsas rəng ter-

minləri üçün bu meyarlar digər semantik

Qərbi Kaspi Universiteti

p-ISSN 2789-4606

Elmi Xəbərlər № 4, 2021

e-ISSN 2789-4614

sahələrdə əsas terminlərin təhlili üçün

ümumiləşdirilməlidir (2, s. 89-100).

C.Ləkoffun (6) irəli sürdüyü öhdəlik-

lərdən biri olan ümumiləşdirmə öhdəliyi ilə

əlaqədar olaraq, Evans və Qrin (4, s. 28-44)

əsas fenomenləri (yəni kateqorizasiya,

polisemiya və metafora) seçirlər və dilçi-

liyin müxtəlif sahələrində onların iştirakını

təhlil edirlər. Onlar kateqorizasiyanı və ailə

bənzərliyi (family resemblance) kateqori-

yasını yalnız semantikaya deyil, həm də

morfologiyaya, sintaksisə və fonologiyaya

tətbiq edirlər. Məsələn, bəzi morfemlər

digərlərinə nisbətən daha çox prototipikdir

və nitq hissələrinin qeyri-səlis kateqoriyalar

təşkil etdiyini söyləmək olar. Nəticədə mü-

əyyən isim və feillər 'nounier' və ya 'verbier'

olur. Bundan əlavə, fonologiyada ənənəvi

fərqli xüsusiyyət təhlilindən fərqli olaraq,

ingilis dillində danışanlar bəzi samit

səslərin / r /, / n /, / m / digər / b /, / d /, / g /

kimi samit səslərdən daha səsli də ifadə

olunduğunu iddia edirlər. Buna görə, yəqin

ki, diskret dil vahidləri daha çox səslənən-

dən daha az səslənənə qədər davam edən

kontinuuma qoşulurlar.

Koqnitiv semantika, beləliklə linqvistik

mənanı konseptual strukturun təzahürü

kimi qəbul edir. Bu o deməkdir ki, sözlərin

mənası dünyanın özündən deyil, daha çox

bizim qavrayışımızdan və dünyanın kate-

qorizasiyasından asılıdır. Nəticədə, “koq-

nitiv semantika ilə bağlı araşdırma kon-

septual məzmun və onun dildə təşkili ilə

bağlı tədqiqatdır” (7, s. 4). C.Ləkoff bütün

fəaliyyətimizin, hətta şəxsiyyət kimi for-

malaşmağımızın kateqorizasiya sayəsində

mümkün olduğunu vurğulayır: “Düşün-

cəmiz, qavrayışımız, hərəkətlərimiz və

danışığımız üçün kateqorizasiyadan daha

vacib bir şey yoxdur. Hər dəfə nəyəsə bir

şeyin növü, məsələn ağac, ağac kimi bax-

dığımızda kateqoriyalaşdırırıq. Nə zaman

ki, şeylərin növlərindən - stullar, insanlar,

xəstəliklər, duyğular, ümumiyyətlə istə-

nilən növ haqqında danışırıq – kateqo-

riyalara müraciət edirik. Nə zaman ki, hər

hansı bir məqsədyönlü fəaliyyət növü hə-

yata keçiririk, məsələn, qələmlə bir şey

yazarkən, çəkiclə çəkicləyərkən və ya paltar

ütüləyərkən, kateqoriyalardan istifadə edi-

rik. Bu vəziyyətdə etdiyimiz spesifik hərə-

kət motor fəaliyyətinin növüdür (məsələn,

yazmaq, çəkicləmək, ütüləmək), yəni xüsu-

si motor fəaliyyət kateqoriyasına daxildir.

Onlar heç vaxt tam olaraq eyni şəkildə

həyata keçirilmir, lakin spesifik hərəkət-

lərdəki fərqə baxmayaraq, hamısı müəyyən

növün hərəkətlərini təmsil edir və bu cür

hərəkətlərin necə ediləcəyini bilirik. İstə-

nilən ağlabatan uzunluqda istənilən bir

söyləmi dedikdə və ya anladıqda, yüzlərlə

deyil, onlarla kateqoriyadan istifadə edirik:

nitq səsləri, sözlər, frazalar və kloz (clause)

birləşmələri kateqoriyaları, habelə konsep-

tual kateqoriyalar. Kateqorizasiya qabiliy-

yətimiz olmasaydı, nə fiziki dünyada, nə də

ictimai və intellektual həyatımızda hərəkət

edə bilməzdik. Kateqoriyalaşdırdığımızı

anlamaq, necə düşündüyümüzü və necə

davrandığımızı anlamaq üçün vacibdir və

eyni zamanda bizi insan edən şeyləri

anlamaq üçün vacibdir” (5, s. 5-6). Dünyada

cürbəcür varlıqlar və hadisələrlə rastlaşırıq.

Onların hamısını kateqorizasiya etmək

bizim üçün qeyri-mümkündür. Qarşılaş-

dığımız “çiy məlumatlar” kateqoriyalaş-

dırıldıqdan sonra “işlək” hala düşür,

“istifadəyə yararlı olur”. İnsan onu əhatə

edənlərə öz düşüncə gözü vasitəsilə inteq-

rasiya edir, öz mental dünyası ilə həqiqi

dünya arasında uyğunlaşma aparır və nə-

ticədə mental adaptasiya fazasına keçir. Alim

bu proseslərin əksəriyyətinin avtomatik və

şüursuz formada yerinə yetirildiyini,

burada həm də mücərrəd varlıqların ehtiva

H. İ. QULİYEV

KATEQORİZASİYA MENTAL ƏMƏLİYYAT KİMİ

olunduğunu qeyd edir: “Əksər hallarda,

kateqorizasiya avtomatik və şüursuz

şəkildə baş verir və əgər bu prosesi

ümumiyyətlə anlayırıqsa, yalnız problemli

hallarda anlayırıq. Dünyada hərəkət edərək

insanları, heyvanları və fiziki əşyaları həm

təbii, həm də insan tərəfindən yaradılmış

olaraq avtomatik olaraq kateqorizasiyanı

yerinə yetiririk. Bu, bəzən şeyləri olduğu

kimi təsnif etdiyimiz, şeylərin təbii növlərə

birləşdiyi və ağlımızın kateqoriyalarının

təbii olaraq dünyadakı şeylərin növlərinə

uyğun olduğu təəssüratına gətirib çıxarır.

Ancaq kateqoriyalarımızın əhəmiyyətli bir

hissəsi obyekt kateqoriyası deyil, mücərrəd

varlıqlar kateqoriyasıdır. Hökumətlər, xəs-

təliklər, elmi varlıqlar və bir tərəfdən,

elektronlar kimi gündəlik nəzəriyyələr, di-

gər tərəfdən, soyuqdəymələr daxil olmaqla

hadisələri, hərəkətləri, duyğuları, məkan

münasibətlərini, sosial münasibətləri və

mücərrəd varlıqları kateqorizasiya edirik.

İnsan düşüncəsinin xüsusiyyətlərini izah

etmək üçün həm konkret, həm də mücərrəd

olmaqla bütün kateqoriyalarımızı əhatə

edən bir nəzəriyyə yaratmaq lazımdır” (5, s.

6). Məsələn,

Robins and sparrows are typical birds -

Qaratoyuqlar və sərçələr tipik quşlardır.

Apples and oranges are typical fruits -

Almalar və portağallar tipik meyvələrdir.

Saws and hammers are typical tools -

Mişarlar və çəkiclər tipik alətlərdir.

Bu misallarda kateqoriya üzvlərinin

işlənməsi adətən avtomatik və şüursuz for-

mada reallaşır. Onlar ictimai müzakirə

mövzusu deyillər və dəyişməzdirlər.

L.Çeyfin kateqorizasiya prosesi haqda

fikirlərinə diqqət yetirək. Alim verballaşma

prosesini üç əsas növə ayırır:

1) bu proseslər məzmunun təşkili ilə

bağlıdır. Verballaşma üçün danışan əldə

olunmuş təcrübənin özünü müəyyən şəkil-

də strukturlaşdırsın;

2) bunlar, danışanın həmin anda adre-

satın əqli vəziyyətini və konkret nitq kon-

teksti çərçivəsində iş qabiliyyətini qiymət-

ləndirməsi ilə əlaqəli proseslərdir;

3) hər bir dil verballaşma zamanı istifadə

olunmalı müxtəlif, az və ya çox ixtiyari

sintaktik prosesləri cəlb edir. Məsələn, bir

dildə feilin şəxsə, kəmiyyətə və cinsi görə

uzlaşması tələb oluna bilər, başqa bir dildə

isə belə bir tələb olmaya bilər.

O, hesab edir ki, məzmuna, qablaşdır-

maya (packaging - verilən və yeni məlumatları

ayırmaq, ismin müəyyən və ya qeyri-müəyyən

olaraq təqdim olunmasına qərar vermək, tema və

remanın təyin edilməsi və s. kimi məsələləri

əhatə edir) və sintaktik strukturlara aid olan

proseslər arasındakı bu üçüzvlü ayrılma,

verballaşma prosesi ərzində baş verən real

fərqləri əks etdirir. U.L.Çeyf bu prosesləri

də üç altnövə ayırır: a) danışanın böyük

epizodu kiçik hissəyə yəni altepizodlara

(subchunking) ayırması lazımdır; b) epizod

optimal ölçüyə çatdıqda, danışanın epi-

zodda iştirak edən obyektlərin fərqli

rollarını müəyyən edəcək propozision

strukturu seçməsi lazımdır (propositiona-

lizing); c) həm obyektlər, həm də hadisələr

haqqında fikirləri çatdırmaq üçün uyğun

sözlər və ifadələr tapılmalıdır. Burada “ka-

teqorizasiya” terminindən istifadə etmək

məqsədəuyğun olardı.

U.L.Çeyf qeyd edir ki, qavrayış proses-

ləri, eləcə də verballaşma şərhi (interp-

retasiya) xarakter daşıyır; qavrayış yolu ilə

şüura, daha sonra yaddaşa daxil olan məlu-

matlar orijinal stimulun dəqiq bir nüsxəsi

deyil, onun şərhidir. İnsanlar danışarkən

düşündüklərini ifadə etməyin ən yaxşı

yollarını seçməyə çalışırlar. Buradan belə

çıxır ki, şərh prosesləri yaddaşdakı hər şeyə

şamil edilir. Şərh yalnız qavrayış zamanı

Qərbi Kaspi Universiteti

p-ISSN 2789-4606

Elmi Xəbərlər № 4, 2021

e-ISSN 2789-4614

deyil həm də danışdığımız anda baş verir.

Deyilənlərin həqiqiliyi isə yalnız kateqori-

zasiya zamanı mümkündür. Bu o deməkdir

ki, ideyalar ötürülməmişdən əvvəl danışan

onları kateqoriyalaşdırmalıdır yəni obyekti

və ya hadisəni hansısa kateqoriyanın bir

nümunəsi kimi şərh etməyə qərar verməli-

dir ki, bu da ona düşüncəsində olanı az

yaxud çox qənaətbəxş şəkildə çatdıracaq

söz verəcək. Beləliklə, müəyyən bir obyekti

X kateqoriyasına aid bir nümunə kimi

kateqorizasiya etmək, onu 'a dish' və ya 'the

dish' adlandırmağa imkan verəcəkdir. Mü-

əyyən bir hadisəni Y kateqoriyasına aid bir

nümunə olaraq kateqorizasiya etməyim

onu 'eat', 'ate' və s. kimi çatdırmağa imkan

verəcəkdir (3, s. 215-246).

Nəticə

Kateqorizasiya mənanın dildə necə

qurulduğunu və ifadə edildiyini, ümumiy-

yətlə, mənanın mahiyyətinin aşkarlanma-

sında əhəmiyyətli rol oynayan koqnitiv

prinsipdir. Müəyyən bir kateqoriyaya üzv-

lük mükəmmələ yaxınlaşma dərəcəsidir. Bu

dərəcə sayəsində bir varlığın hansı kate-

qoriyaya aid olub-olmadığı müəyyənləşir.

Bu əlaqə, prototip kateqoriyaya ən yaxşı

nümunə olaraq göstərilir. Prototipə bənzər-

lik kateqoriya daxilində mövqenin müəy-

yənləşməsini asanlaşdırır. Klassik modeldə

isə belə deyildi, xüsusiyyətlər ya var idi, ya

da yox idi. Orta mövqe anlayışı qəbul

edilmirdi.

Koqnitiv dilçilik E.Roşun prototip kate-

qorizasiyası sahəsindəki tədqiqatlarından

faydalandı. Bu yanaşma sayəsində klassik

kateqoriyalardan, koqnitiv modellərə əsas-

lanan prototip kateqoriyalara keçid baş

tutdu. Prototip nəzəriyyə eksperiensialist

(təcrübi) yanaşmaya əsaslanırdı. Ümumiy-

yətlə, kateqorizasiya yuxarıda da qeyd

etdiyimiz kimi, obyektivist və eksperiensialist

(təcrübi) yanaşma baxımından tədqiq olun-

malıdır. Baxmayaraq ki, eksperiensializm

prototip nəzəriyyədə, obyektivizm isə klas-

sik nəzəriyyədə əsas götürülürdü, C.Ləkoff

obyektivist yanaşmanın tamamilə səhv

olmadığını bildirir.

ƏDƏBİYYAT SİYAHISI:

1.Emil İbadov. Rənglər və onların

simvolik mahiyyəti // «Tədqiqlər», 2008,

№3-4, səh. 62-73.

2.Berlin B., P.Kay. (1969) Basic Color

Terms: Their Universality and Evolution,

3.Chafe L.Wallace. The recall and

verbalization of past experience.— In:

“Current Issues in Linguistic Theory”, ed.

by R. W. Cole. Bloomington and London,

1977, p. 215—246.

4.Evans, V and Green, M. (2006)

Cognitive Linguistics: an Introduction.

Edinburgh: Edinburgh University Press.

5.Lakoff, G. (1987) Women, Fire and

Dangerous Things: What Categories Reveal

about theMind. University of Chicago

Press.

6.Lakoff G. The Invariance Hypothesis: Is

abstract reason based on image-schemas? //

Cognitive Linguistics. 1990. Vol. 1, № 1.

7.Talmy, L. (2000) Toward a Cognitive

Semantics, Vol. I and II. Cambridge, MA:

MIT Press.

H. İ. QULİYEV

KATEQORİZASİYA MENTAL ƏMƏLİYYAT KİMİ

Гулиев Гейдар Иззатович

Азербайджанский Университет Языков

доктор философии по филологии

E-mail: heyderguliyev@mail.ru

КАТЕГОРИЗАЦИЯ КАК МЕНТАЛЬНАЯ ОПЕРАЦИЯ

Резюме: В статье категоризация в когнитивной лингвистике рассматривается как

семантико-когнитивная деятельность человека, как процесс. Категоризация занимает

центральное место в лингвистике. Категоризация считается одним из самых важных

понятий когнитивного подхода. Категоризация - это процесс деления мира на категории,

который обычно включает построение концептов которые обеспечивают ментальные

представления этих категорий. В прошлом существовал традиционный подход к

категоризации. Со времен Аристотеля категории считались беспроблемными, ясными,

не основанными на эмпирических исследованиях, сформированными в результате

априорных соображений в соответствии с позицией философов и имеющими общие

черты. Сторонники классической теории основывались на объективистском подходе. В

процессе когнитивной деятельности, человек выделяет категории на основе прототипа.

Ключевые слова: когнитивная лингвистика, категоризация, прототип, ядро, периферия.

Guliyev Heydar Izzat

Azerbaıjan Unıversıty Of Languages

PhD in Philology

E-mail: heyderguliyev@mail.ru

CATEGORIZATION AS THE MENTAL OPERATION

Abstract: The article considers categorization in cognitive linguistics as a semantic-cognitive

human activity, as a process. Categorization is central to linguistics. Categorization is

considered one of the most important concepts in the cognitive approach. Categorization is the

process of dividing the world into categories, and usually involves constructing concepts that

provide mental representations of those categories. Previously, there was a traditional approach

to categorization. Since Aristotle, categories have been considered to be non-problematic, clear,

not based on empirical research, formed as a result of a priori considerations in accordance with

the position of philosophers, and having common features. Proponents of classical theory were

based on an objectivist approach. In the process of cognitive activity, a person identifies

categories based on the prototype.

Keywords: cognitive linguistics, categorization, prototype, core, periphery.

Daxil olub: 17.08.2021